Postępowanie przed Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) to proces, który dotyczy spraw związanych z ochroną konkurencji oraz praw konsumentów na rynku. Poniżej przyjrzymy się bliżej temu zagadnieniu, omawiając jego kluczowe aspekty.
Podstawy prawne postępowania przed UOKiK
Prezes UOKiK prowadzi nadzór w zakresie ochrony praw konkurencji i konsumentów. Jego kompetencje określone są przede wszystkim w ustawie z dnia 16 lutego 2007 o ochronie konkurencji i konsumentów, wraz z kolejnymi aktami prawnymi stanowiącymi podstawę do prowadzenia postępowań przez Prezesa UOKiK, a w szczególności:
- ustawa o systemie oceny zgodności,
- ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów,
- ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych,
- ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi.
Poza tym, o czym warto pamiętać – Prezes UOKiK sprawuje merytoryczny nadzór nad działalnością Inspekcji Handlowej i co za tym idzie jest organem drugiej instancji od decyzji wydawanych przez Inspekcję Handlową. Dotyczy to takich sfer jest monitorowanie jakości paliw, czy prawo żywnościowe.
Reprezentowanie przedsiębiorców przed UOKiK
Pomoc prawna kancelarii obejmuje również reprezentację podmiotu przed Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumenta, a także we wszystkich postępowaniach przed UOKiK oraz przed sądem w postępowaniach o zawieranie w umowach tzw. klauzuli niedozwolonych lub w sprawie zarzutu stosowania praktyk, które naruszają zbiorowe interesy konsumentów.
Mamy też dużą wiedzę i doświadczenie w prowadzeniu spraw dotyczących upadłości konsumenckiej.
Rodzaje postępowań przed UOKiK
W ramach swojej działalności UOKiK prowadzi różne rodzaje postępowań:
Postępowania antymonopolowe – dotyczące praktyk ograniczających konkurencję, takich jak kartele, porozumienia cenowe czy nadużywanie pozycji dominującej.
Postępowania w sprawie kontroli koncentracji – mające na celu ocenę wpływu planowanych fuzji i przejęć na konkurencję na
rynku.
Postępowania w sprawie ochrony konsumentów – dotyczące naruszeń praw konsumentów przez przedsiębiorców, takich jak
wprowadzanie w błąd czy stosowanie niedozwolonych klauzul umownych.
Etapy postępowania przed UOKiK
Postępowanie przed UOKiK zawsze przebiega w kilku etapach:
Wstępne postępowanie wyjaśniające – ma na celu zebranie informacji i dowodów dotyczących sprawy. W tym etapie UOKiK może zwrócić się do stron z prośbą o dostarczenie dokumentów czy wyjaśnień.
Postępowanie dowodowe – polega na analizie zgromadzonych dowodów oraz przeprowadzeniu ewentualnych dodatkowych czynności, takich jak przesłuchania świadków czy ekspertów.
Decyzja UOKiK – na podstawie zebranych dowodów oraz analizy prawnej, UOKiK wydaje decyzję w sprawie. Decyzja może zawierać nałożenie sankcji, nakazanie zmiany praktyk czy zatwierdzenie koncentracji.
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów daje Prezesowi UOKiK uprawnienie do prowadzenia postępowań mających na celu stwierdzenie oraz ukaranie deliktów dotyczących naruszenia prawa konkurencji oraz prawa konsumenckiego.
Prawo konkurencji chroni uczciwą konkurencję pomiędzy przedsiębiorcami. Może być ona naruszona na dwa sposoby:
Pierwszy z nich dotyczy tylko dużych podmiotów, które mają dominującą pozycję na danym rynku, czyli branży, w której działają. Przyjmuje się, że warunek ten jest spełniony, jeśli udział przedsiębiorcy na danym rynku wynosi co najmniej 40%. Nadużycie pozycji dominującej może przybierać różnorodną formę – katalog takich zachowań jest określony w orzecznictwie Prezesa UOKiK i sądów sprawujących nadzór nad decyzjami wydawanymi przez Prezesa UOKiK. Co istotne katalog ten nie jest zamknięty, dlatego bardzo istotne jest, aby podmioty posiadające pozycję dominującą w ostrożny sposób podejmowały decyzje dotyczące ich strategii rynkowych.
Drugim sposobem naruszenia jest zawarcie przez przynajmniej dwóch przedsiębiorców porozumienia, którego skutkiem lub celem jest naruszenie konkurencji. Typowymi przykładami takich porozumień są porozumienia dotyczące ustalenia cen lub podziału rynku. Porozumienie takie może mieć dowolną formę, nawet ustną. Zawarcie porozumienia naruszającego konkurencję lub nadużycie pozycji dominującej może skutkować nałożeniem wysokiej kary (do 10% obrotu uzyskanego w roku poprzedzającym nałożenie kary). Kary mogą być także nałożone na osoby zarządzające przedsiębiorcą lub jego pracowników. Prezes UOKiK, wszczynając postępowania bazuje na różnych źródłach informacji, poczynając od informacji uzyskanych od innych uczestników obrotu, poprzez nakładanie obowiązku udzielenia takich informacji przez danego przedsiębiorcę, aż do przeszukania, w trakcie którego mogą być przykładowo kopiowane skrzynki z korespondencją email lub whatsapp. Warto pamiętać, że uprawnienie Prezesa UOKiK do żądania informacji lub przeprowadzenia przeszukania usankcjonowane jest wysokimi karami (do 2% obrotu w roku poprzedzającym nałożenie kary), które są nakładane w przypadku nie udzielenia informacji lub udzielenie niepełnej lub nieprawdziwej informacji lub przeszkadzanie w przeszukaniu. Naruszenie prawa konsumenckiego może skutkować nałożeniem kary do 10% obrotu uzyskanego w roku poprzedzającym nałożenie kary.
Trzecim rodzajem aktywności Prezesa UOKiK na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest wyrażanie zgody na dokonanie koncentracji przez przedsiębiorców. Ustawa określa przesłanki, jakie dana koncentracja spełnia, aby podlegać obowiązkowi zgłoszenia do Prezesa UOKiK. Co istotne brak takiego zgłoszenia może skutkować nałożeniem wysokiej kary (do 10% obrotu w roku poprzedzającym nałożenie kary).
Wskazane powyżej ustawy o ocenie zgodności i ogólnym bezpieczeństwie produktów dają
Prezesowi UOKiK możliwość wszczęcia i poprowadzenia postępowania w sytuacji, kiedy do obrotu zostanie wprowadzony produkt niespełniający określonych prawem wymogów lub też niebezpieczny. W ramach tych postępowań Prezes UOKiK może nakazać m.in. wycofanie produktu z obrotu oraz nałożyć karę (do 100.000 zł).
Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, daje Prezesowi uprawnienie do ścigania deliktów polegających na nadużyciu przewagi kontraktowej. Katalog zachowań, które mogą stanowić taki delikt jest otwarty, ale ustawa wymienia przykładowe sytuacje, które mogą być uznane za delikt. Dopuszczenie się przez przedsiębiorcę takiego deliktu może skutkować nałożeniem na niego kary w wysokości do 3% obrotu w roku poprzedzającym nałożenie kary. W toku postępowania Prezes może kontrolować przedsiębiorców i żądać udzielenia przez nich informacji, co znowu jest obwarowane wysoką karą pieniężną (do 50 mln euro).
Strony mają prawo odwołać się od decyzji UOKiK do sądu. W przypadku stwierdzenia naruszeń konkurencji lub praw konsumentów, UOKiK może nałożyć na przedsiębiorców różne sankcje. Najczęściej stosowane są kary finansowe oraz nakazy zmiany praktyk.
